Religieuze thematiek

Ook de Christusthematiek verwerkte James Ensor in zijn grafiek. De omgang die de kunstenaar had met het evangelie was echter eigenzinnig. Hij hield zich niet strikt aan de literaire bron, en maakte ook geen gebruik van oudheidkundige of empirische informatie betreffende de architectuur of de kleding van de Joodse en Romeinse personages, of het klimaat en het landschap. In de keuze van de religieus geïnspireerde onderwerpen liet James Ensor zich leiden door motieven van artistieke aard, met name de poging om aan het licht een expressieve waarde te verlenen. Meermaals was een iconografisch model voor Ensor de aanleiding om zijn gevoeligheid voor het betoverende licht te verwerken. Twee onafhankelijke bronnen evoceren dit effect: de zon die door de wolken breekt en het irreële licht waarvan Christus de bron is. Het is kenmerkend voor Ensor dat hij, op zoek naar een middel om de essentie van het licht te vatten, verschillende voorbeelden en technieken uit het verleden assimileerde. Hierbij is vooral de figuur van Rembrandt van belang geweest.

De religieuze thematiek gaf Ensor ook de mogelijkheid om gestalte te geven aan zijn conflictrijke verhouding met de maatschappij. Net als vele van zijn generatiegenoten was hij geboeid door de Christusfiguur als revolutionair of anarchist. Opmerkelijk is dat Ensor zich vereenzelvigde met de Christusfiguur, en deze identificatie met Christus werd sterker naarmate Ensor als kunstenaar geïsoleerd raakte en als miskend vernieuwer in botsing kwam met het artistieke milieu van zijn tijd. In de Christusfiguur zag James Ensor immers zijn gelijke als slachtoffer van laster en onbegrip, maar Christus-Ensor, de Messias van de moderne kunst, zou verrijzen en een leidende rol gaan spelen.