Ensor in Chicago met bruiklenen van KMSKA en MSK

Temptation: The Demons of James Ensor, zo heet de tentoonstelling die vanaf 23 november opent in het Art Institute of Chicago. Van juni tot september was James Ensor (1860-1949) met The Scandalous Art of James Ensor nog de ster van het J. Paul Getty Museum in Los Angeles. Nu verovert de Oostendse meester Chicago.

Dat het Art Institute of Chicago een grote Ensor-expo programmeert is helemaal niet zo vreemd. De instelling is sinds 2006 in het bezit van Ensors belangrijkste en grootste tekening: De verzoeking van de Heilige Antonius (1887). De tekening is de speerpunt van de expo. Het stuk is helemaal gerestaureerd en bestaat uit 51 vellen papier die origineel op een canvas waren bevestigd. Tijdens de afgelopen show in het Getty werd de tekening voor het eerst sinds 1951 tentoongesteld. In Chicago evoceert men de context waarin de monumentale tekening tot stand kwam. Men doet daarvoor een beroep op meer dan 100 schilderijen en tekeningen, waarvan vele afkomstig zijn uit het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) en het Museum voor Schone Kunsten Gent (MSK).

De verzoeking van de Heilige Antonius ontstond in 1887 tijdens een woelige periode in Ensors persoonlijk leven. Brieven aan familieleden, die recent opdoken, leggen Ensors persoonlijke en professionele besognes bloot. In een van die brieven spreekt Ensor openlijk over een plan tot zelfmoord. Daarenboven klaagde Ensor over fysieke ongemakken. Het thema van de verzoeking van de Heilige Antonius is bijzonder populair in de kunstgeschiedenis. De eigenzinnige Ensor geeft zijn eigen volstrekt originele interpretatie aan de eeuwenoude Antonius-iconografie. Hij voert een Antonius ten tonele die geconfronteerd wordt met de gevaren en het kwaad van het moderne en turbulente leven aan het eind van de negentiende eeuw: corrupte politiek, ziekte, seksuele agressie, zelfs de Belgische friet duikt als een verleider op. Ensor hield de kolossale tekening 50 jaar in zijn bezit.

Zowel het KMSKA, dat de grootste Ensorcollectie ter wereld bezit, als het MSK lenen een substantieel deel van hun collectie uit. Het KMSKA levert 41 tekeningen (waaronder het monumentale De mystieke dood van een godgeleerde) en 33 schilderijen. Meesterwerken als onder andere Het burgersalon, Namiddag in Oostende, De oestereetster, De intrige, De verbazing van het masker Wouse, Het schilderend geraamte, Adam en Eva uit het paradijs verjaagd en Val van de opstandige engelen zijn present in Chicago. De Man van Smarten door Aelbert Bouts (1451/1455-1549), eveneens uit de collectie van het KMSKA, toont dat Ensor schatplichtig is aan de oude meesters. Het werk was een inspiratiebron voor zijn Man van Smarten - ook aanwezig op de expo. Het MSK leent dan weer onder meer Kinderen aan het ochtendtoilet en de 2 grote tekeningen: De intrede van Christus in Jeruzalem en Christus aan het volk getoond.

Temptation: The Demons of James Ensor wordt vergezeld van een catalogus en een interactieve online (wetenschappelijke) catalogus.

Temptation: The demons of James Ensor is een coproductie van het Art Institute of Chicago en het J. Paul Getty Museum, in samenwerking met het Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.

Expo Temptation: The demons of James Ensor
23 november tot 25 januari 2015
Art Institute of Chicago
Meer info

(Nieuwsbericht 21 november 2014)