Deze gearchiveerde website ‘James Ensor. Een online museum.’ wordt tijdelijk niet meer geactualiseerd. Bepaalde functionaliteiten (vb. gericht zoeken in de collectie) zijn hierdoor mogelijk niet meer beschikbaar. Nieuwsupdates over James Ensor verschijnen voortaan op vlaamsekunstcollectie.be. Vragen over deze website? Neem contact op via info@vlaamsekunstcollectie.be.

Het skeletmotief

 Skelet bekijkt chinoiserieën

In de 19de-eeuwse literatuur kennen het fantastische en het spirituele een heuse bloeiperiode met auteurs als Fjodor Dostojevski, Honoré de Balzac, Charles Dickens en Victor Hugo. Ze vinden inspiratie in het occulte. In hun werk gaat de realiteit de strijd aan met de droom, het lichaam met de ziel, de rede met de gekheid. De personages worden gedreven door de angst voor de dood. Ook beeldend kunstenaars zoals Félicien Rops, Alfred Réthel en Charles Meryon maken macabare composities rond het thema.

In het werk van James Ensor is het concept van de „vanitas‟, de vergankelijkheid van het aardse bestaan, dikwijls verweven. Hij herwerkte zelfs verschillende schilderijen om ze een „vanitas‟-concept te geven. Meer nog, hij combineerde vlot het macabere (de skeletten) en het groteske (de maskers).

Zo verving hij in Skelet bekijkt chinoiserieën (1885 en 1888) het personage in het fauteuil door een levend geraamte en voegde hij schedels en „japonaiserieën‟ aan de compositie toe. In de ets Mijn portret in 1960 (1888) portretteerde Ensor zichzelf in het graf, honderd jaar na zijn geboorte in 1860, in het gezelschap van een spin en slangen.

De eerste versie van de ets Mijn portret met doodshoofd (1889) is nog een exacte kopie van een foto genomen bij het huis van zijn vriend Rousseau in Brussel. In de tweede versie maakte hij van zijn gezicht een doodshoofd, waarmee hij de ets een echte „memento mori‟ betekenis geeft.

Xavier Tricot

De dood vervolgt de mensenkudde - 1896
De triomf van de Dood - 1887
Geraamten die zich willen warmen - 1895
Geraamten twistend om een gehangene - 1891
Het schilderend geraamte
Mijn portret in 1960 - 1888
Mijn portret met doodshoofd - 1889
Schedels en maskers - 1888
Skelet bekijkt chinoiserieën - 1885
De dood vervolgt de mensenkudde - 1896 De dood vervolgt de mensenkudde
1896
koperets op papier (2de staat)
De triomf van de Dood - 1887 De triomf van de Dood
1887
potlood
Geraamten die zich willen warmen - 1895 Geraamten die zich willen warmen
1895
koperets op papier (1ste staat)
Geraamten twistend om een gehangene - 1891 Geraamten twistend om een gehangene
1891
olieverf
Het schilderend geraamte Het schilderend geraamte
olieverf
Mijn portret in 1960 - 1888 Mijn portret in 1960
1888
koperets op papier (2de staat)
Mijn portret met doodshoofd - 1889 Mijn portret met doodshoofd
1889
koperets op papier (2de staat)
Schedels en maskers - 1888 Schedels en maskers
1888
koperets op papier (2de staat, druk in bister)
Skelet bekijkt chinoiserieën - 1885 Skelet bekijkt chinoiserieën
1885
olieverf op doek